2020 yılında pandemi nedeniyle hepimizin hayatını etkiledi, yaşam biçimlerimizi değiştirdi. 2021yılı ise pandemiyle mücadele ve COVID-19’un hayatımızda yarattığı değişimlere bakarak zor bir yıl olacak kuşkusuz. Devletler iç ve dış politikalarını yeni zorluk ve tehlikelere göre şekillendirecekler. Elbette ki Rusya da pandemiden kendine düşen payı almış durumda.
Burada, Rusya’yı dış politikada 2021 yılında neler bekliyor sorusu üzerinde durmak istiyorum.
Stratejik Silah Kontrolü Anlaşması: Rusya’nın ABD ile başlatmış olduğu ikili stratejik silah kontrolü anlaşmasının süresi Şubat ayında sona eriyor. Amerika’nın yeni başkanı Biden, anlaşmayı uzatmayı düşündüğünü ifade etti ancak; çok kısa süre içinde uzatma için karşılıklı anlaşmanın sağlanması gerekiyor.
Donbass’ta Çatışma Çözümü: 2020'de Ukrayna'nın doğusundaki çatışmanın çözümünde çok az ilerleme kaydedildi ve 2021de en azından DPR / LPR güçleri ile Ukrayna ordusu arasındaki temas hattında istikrarı korumak önemli. Donbass’ı oluşturan Donetsk ve Luhansk bölgelerinde ilan edilen halk cumhuriyetleriyle Ukrayna arasında 2014 yılında çıkan çatışmalar AGİT’in arabuluculuğuyla yapılan Minsk Protokolü çerçevesinde durduruldu ancak; çatışma henüz çözümlenebilmiş değil. AGİT’e göre; 24-25 Kasım 2020de gerçekleştirilen “Üçlü Temas Grubu” toplantısında Minsk Protokolünün uygulanmadığını ortaya kondu. “Normandiya Formatı” adıyla anılan Almanya, Fransa, Rusya ve Ukrayna liderlerinin başlattığı girişimler devam ediyor. Geçtiğimiz 23 Aralıkta Putin, konuyla ilgili Macron’la yaptığı telefon görüşmesinde; Ukrayna'nın Donbass'ın özel statüsünün yasal olarak tanınması ve “Steinmeier Formülünün yasalarla pekiştirilmesi” de dâhil olmak üzere, anlaşmanın siyasi yönlerine ilişkin yükümlülüklerini yerine getirmesi gerektiğini bir kez daha vurguladı.
Dağlık Karabağ’da Çatışma Çözümü: Putin ve Macron, 23 Aralık 2020 tarihindeki telefon görüşmelerinde aynı zamanda Dağlık Karabağ sorununun çözümü konusuna da değindikleri haberlere yansıdı. Özellikle AGİT Minsk Grubu çerçevesinde koordinasyonun devamına yönelik görüşüldü. Putin, bölgedeki durumun istikrara kavuştuğunu, Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan liderlerinin 9 Kasım 2020 tarihinde imzalamış oldukları ateşkes anlaşmasının genel olarak uygulandığını vurguladı. Sivil halkın güvenliği için Rus barış gücü bölgede konuşlanmış durumda. Rusya, Kasım 2020'de Dağlık Karabağ'daki çatışmayı yönetme anlamında olumlu adımlar attı ancak; bölgede çatışma potansiyeli halen yüksek. Dağlık Karabağ'ın statüsü henüz tanımlanmadı. 2021'de krizin siyasi çözümüne yönelik ilk adımların atılacağı düşünülmektedir.
Arktik Konseyi: Rusya, 2021 baharında iki yıllığına Arktik Konseyi başkanlığını üstlenecek. Rusya’nın başkanlığının en önemli getirisi, örgütün Doğu ile Batı arasındaki küresel siyasi çatışmaya çekilmesini önlemek olacaktır. Kuzey Kutbu'nda çevre güvenliği ve uluslararası işbirliği, Rusya Federasyonu için öncelikli konulardır. Petrol, doğal gaz ve hidrokarbon kaynakları açısından ülkenin ekonomik büyümesine katkı sağlayan Kuzey Kutbu, Rusya'nın birincil Arktik endüstrisidir.
İkinci olarak; Kuzey Kutup bölgesinin sosyo-ekonomik gelişimi konusunu Konsey'in gündemine taşımak olabilir. Arktik Okyanusu kıyı şeridinin yüzde 53'ünden fazlası Rusya’ya aittir ve ülke nüfusunun yaklaşık olarak iki buçuk milyonunun Kuzey Kutbu bölgesinde yaşıyor olduğunu göz önüne alırsak, Kuzey Kutbu'nda sosyo-ekonomik ve çevresel sürdürülebilir verimli gelişim, doğaldır ki, Rusya’nın 2021-2023 başkanlık dönemi hedeflerinden biri olacağı açıktır.
Nord Stream 2: “Nord Stream 2” (Kuzey Akım 2) gaz projesi bu yılın baharında hayata geçiriliyor. ABD’nin yaptırımlarıyla 2019 yılı sonlarında durdurulan projeye geçtiğimiz Aralık ayında tekrar başlandı. Proje Rus gazını Baltık denizi üzerinden Almanya’ya ve Avrupa’ya taşımayı planlıyor. Projenin gerçekleşmesi, Rusya ve AB arasında ekonomik işbirliğini güçlendireceği düşünülmektedir. Öte yandan; ABD’nin AB’ye yönelik yaptırım tehditlerine karşı AB’nin gücünü arttıracaktır.
Suriye Seçimleri: 2021'de Suriye'de cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak. Seçimlerden sonra Rusya, Suriye ekonomisinin verimliliğini artırmak, daha kapsayıcı bir siyasi sistemi şekillendirmek, Suriye Anayasa Komitesi'nin faaliyetlerini hızlandırmak gibi hedeflerle Şam'ı daha aktif bir şekilde etkileme fırsatına sahip olacağı düşünülmektedir.
Türk-Rus İlişkileri: Ankara, Moskova için önemli bir ortak olmaya devam ediyor ancak; iki ülkenin tavrı Suriye, Libya, Doğu Akdeniz, Dağlık Karabağ, Kırım gibi birçok önemli konuda -hatta Ukrayna devlet başkanı Zelenskiy’in geçtiğimiz sonbaharda gerçekleştirdiği Ankara ziyareti ve Ukrayna-Türkiye arasında imzalanan savunma işbirliği anlaşması düşünüldüğünde, listeye Donbass Sorunu’nu da eklenebilir- farklılaşıyor. Moskova bu bağlamda Türk-Rus ilişkilerini çok da taviz vermeden korumaya çalışacağı beklenmektedir.
Rusya’nın 2021 yılında karşılaşacağı dış politika konuları şüphesiz sadece bunlar olmayacaktır ancak; bunlar ilk etapta göze çarpan konulardır. Rusya, 2021’deki ulusal hedeflerinden yukarıda ele aldıklarımızı gerçekleştirmesi durumunda en azından dış politikasında başarılı bir yıl geçireceği düşünülmektedir.