"Depremler oluyor beynimde dışarıda siren sesi var.
Her yanımda susmuş insanlar susmuş.
İçimde ölen biri var."
Aniden sistem kapanıyor ve açılıyor. Sözler ve tınılar değişiyor;
"Kafamda kentsel dönüşümler
İçimde bi yerde bi gülüşünden
Sana deliyim ama gizledim her
Gidişinden, gidişinden"
Müziğin ritmine tam kapılmışken; gün alaca karanlığa çaldığı bir anda buldum kendimi ve kalabalık bir deprem mağduru ile baş başa kaldım. “Nasıl yardım edebiliriz?” derken, gruptan mağdur bir ablanın: "Kardeşim sana ne oluyor!? Bu kadar kendini yırtıyorsun!" cümlesi bir tokat etkisi yaparak beni gerçeklerle baş başa bıraktı.
Deprem ve etkileri toplumun gündeminden çoktan düşmüş. Bakanlar, vekiller ve yetkililer; başka gündemlere çoktan yoğunlaşmışlar. İnsanları teskin etmek için verilen vaatler ve çözümler yerini yasal gerçekliklere bırakmış. Depremde zarar gören yapılarda oturanlar; içlerin de KENTSEL DÖNÜŞÜMLER’le başbaşa kaldılar. Herkes algıda seçiciliğin etkisiyle kendine en uygun çözümlere yoğunlaşmış. Verilen vaatlerin peşinde koşmakta ve gerçeklerle karşılaşınca, reddetme refleksi ile hareket etmekte.
Bizde yıllarımızı İZKENDER (İzmir Kentsel Dönüşüm Bilgilendirme ve Dayanışma) çalışmalarına verdiğimizden, "insanlara nasıl faydalı oluruz?" sorusuna alternatif cevaplar üretmeye başladık. Bir yandan da insanların sorunlarını dinleyerek, çözümlerimizi anlattık. Alternatif mimari taslaklar, hukuksal koruma, finansal çalışmalar ve alternatif yapım çeşitlemelerini içeren çözümlemeler geliştirdik.
Tabi insan faktörü ve çeşitli yöntemler insanları ciddi anlamda kararsızlığa itti. Binasında hasar olmayan vatandaşlar dahi yaşadıkları şokun etkisi ile binalarını dönüşüm sürecine sokmak için adımlar attı. Her ortamda "Kentsel Dönüşüm Sürecine Girmek Çok Kolay! Süreci Sağlıklı İlerleterek Yapım Sürecine Girmek Zor Olan" dedik. Kat malikleri anlaşma sağlamadan, biran önce sürece girmek istemekte. Bu sürece girildiğinde geri dönüşün olmadığını düşünemiyorlar. Evet, binalarımız sağlıksız ve yaşamlarımızı tehdit etmekte. Bu pandemi ortamında evsiz kalarak, barınma ihtiyacımızı zora soktuğumuzu bilmemiz gerekir. Yıkımı yapıldıktan sonra anlaşmazlıklardan dolayı yapılamayan binlerce konut olduğunu unutmayalım!
- Binalarımızı kimse bize bedava yapmayacak! Bunu bilerek başlamalı sürece.
- Sürece başlandığında boşa harcanacak her günün bizleri zarara sokacağını iyi bilmeli ve en etkin çözüm sürecinde ilerlememiz gerektiğini bilmeliyiz.
- Sonrasında maliklerin ortaklığı ile yeniden binanın yapılacağını bilmemizde şart.
- Ödenecek yapım ücretinin azalması için dairelerimizin küçülmesi gerektiğini bilerek süreçte ilerlemeliyiz.
- Müteahhitlik sisteminin kar amaçlı ticari bir sistem olduğunu kabul etmeliyiz. Deprem alanında bulunan yapılardakiler koşarak müteahhit firmalara başvurdular. Firmaların teklif ettiği fiyatlar açıkçası "Çevre Şehircilik Bakanlığının Rayiç Değerleri" ne göre %100 fazla rakamlar. Devletin verdiği kredi desteği bu rakamları karşılamaktan çok uzak ve faizlerin artttığı bu günlerde verilen teşvik avantajı açıkçası yok hükmünde. (Yıllık güncel faiz bedeli üzerinden yaklaşık %3 gibi bir faiz indirimi)
- Alternatif yapım süreçleri için Konut Yapı Kooperatif sistemi bir çözüm olabilir. (Bu sürecin hızlı ilerletilmesi için iyi bir ana sözleşme hazırlanmalı)
- Diğer çözüm ise etkili ve birçok hizmetin koordineli olarak verildiği müşavirlik hizmeti ile devlet ihale mekanizması benzeri bir yöntem izlenerek önce tüm projelerin ve şartnamelerin hazırlanması ve sonrasında ihale edilmesi.
- Bu süreçlerde en önemli şart sürecin şeffaf, denetlenebilir ve hesap sorulabilir olmasıdır. Bazı malikler tanıdığı müteahhit, avukat, mimar, mühendislerle işi kendi menfaati doğrultusunda idame edebileceğini öngörerek hareket etmekte. Unutmamalı ki "Herkesin tanıdığı var" ve her malik bunu öne sürecektir. Buda süreci geciktirmekten de öte çıkmaza sokacak ve sizlerin komşuluk ilişkisini sarsacaktır.
Yukarıda sıraladığım kriterler ışığında ilerlemek kısa sürede çözüme ulaştıracaktır. Uzman yardımı almadan yola çıkmayın...