Dostlar merhaba! Bugün, SÖZLEŞMELERDE YER ALAN HAKSIZ ŞARTLAR konusunda TÜKETİCİ HAKLARINI anlatmaya çalışacağız.
Haksız şart ne demektir?
Tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dahil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarını ifade etmektedir. Bu iki unsurun birlikte olduğu; tüketici/konut kredileri, sigorta poliçeleri, abonelikler, hizmet alımına yönelik sözleşmeler bu kapsamda değerlendirilebilir. TÜKETİCİ OLARAK ŞUNU BİLMEMİZ GEREKİYOR Kİ SÖZLEŞMEDE YER ALAN BİR HÜKMÜN VARLIĞI, O HÜKMÜN MUTLAK UYGULANMASI GEREKTİĞİ ANLAMINA GELMEMEKTEDİR.
Tüketici ile müzakere edilmeden sözleşmeye dahil edilen şart ne demektir?
Bir sözleşme şartının önceden hazırlanması ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketicinin sözleşmenin içeriğine etki edememesi durumunda, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür. Hemen hemen tüm finans kuruluşları tüketici kredileri ile bağlantılı hayat sigortası yapılmasını şart koşmakta ve bunu standart kredi sözleşmelerine dahil etmekte, ya da sonradan sigorta yaptırılması konusunda tüketicinin rızasını/talebini aldığına dair belgeler düzenleyerek, bu şartın tüketici ile müzakere edildiğini ispat etme cihetine gitmektedirler.
Sözleşmede yer alan bir şartın münferiden tüketici ile müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmını etkiler mi?
Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden, standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmının haksız şart yönünden değerlendirilmesini engellemez.
Haksız şart değerlendirmesi nasıl yapılır?
Bir sözleşme şartının haksızlığı; sözleşme konusu mal veya hizmetin niteliği, sözleşmenin kuruluşunda var olan şartlar ve sözleşmenin diğer hükümleri veya haksız şartın ilgili olduğu diğer bir sözleşmenin hükümleri de dikkate alınmak suretiyle sözleşmenin kuruluş anına göre belirlenir. Erken rezervasyon yöntemi ile yaptığınız bir devre tatil satınalma işlemi sırasında kurulan sözleşmede haksız şart değerlendirilmesi, satınalma tarihindeki şartlara göre değerlendirilir.
Sözleşme şartlarının haksızlığının takdirinde, bu şartların açık ve anlaşılır bir dille yazılmış olması kaydıyla, hem sözleşmeden doğan asli edim yükümlülükleri arasındaki hem de mal veya hizmetin piyasa değeri ile sözleşmede belirlenen fiyatı arasındaki dengeye ilişkin bir değerlendirme yapılamaz. Önceden satın aldığınız bir mal veya hizmetin piyasadaki fiyatlarının inmiş olması, sözleşme fiyatının piyasa şartlarına uygun olarak güncelleneceği anlamına gelmez, burada haksız şart değerlendirmesi yapılamaz.
Sözleşme şartlarının yazılı olması halinde, tüketicinin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir dilin kullanılmış olması gerekir. Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır olmaması veya birden çok anlama gelmesi hâlinde; bu hüküm, tüketicinin lehine yorumlanır.
Haksız şartların sözleşmeye etkisi nedir?
Tüketiciyle kurulan sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür. Ancak sözleşmenin haksız şartlar dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi düzenleyen, kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez. Örn.: “Tüketici satın aldığı bir malda çıkan ayıplar nedeniyle seçimlik haklardan yenisi ile değişim, ya da bedel iadesi talep ederse, ayıplı malı satıcı tarafından belirlenecek yere teslim etmek zorundadır.” şeklinde bir hüküm sözleşmeye konulmuş ise, sonradan bu hükmün haksız şart olduğu değerlendirilir ise, satıcı bu hüküm olmasaydı ben tüketici ile bu sözleşmeyi imzalamazdım diyemez.
Haksız şart denetimi nasıl yapılıyor?
Bakanlık, genel olarak kullanılmak üzere hazırlanmış sözleşmelerde yer alan haksız şartların, sözleşme metinlerinden çıkarılması veya kullanılmasının önlenmesi için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
Bakanlık olarak sözleşmelerde haksız şart denetimi re’sen yapılabileceği gibi, tüketici örgütleri veya tüketiciler tarafından münferiden bakanlığa başvuru yapılırsa haksız şart denetimi yapılmaktadır. Standart sözleşmelerde haksız şartların yer aldığının tespit edilmesi durumunda, bu şartların sözleşme metninden çıkarılması için sözleşmeyi düzenleyene Bakanlıkça otuz gün süre verilir.
Haksız şart olarak tespit edilen sözleşme şartlarının, tüketiciler açısından kesin olarak hükümsüz olduğunun sözleşmeyi düzenleyen tarafından tüketicilere açık ve anlaşılır biçimde yazılı veya elektronik ortamda bildirilmesi durumunda, tespit tarihinden önce tüketicilerle kurulan ve halen geçerli olan sözleşme metinlerinden bu şartların çıkarıldığı kabul edilir.
Detaylı bilgiyi, 17 Haziran 2014 tarih ve 29033 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında Yönetmelik’ten alabilirsiniz
Bir sonraki sohbetimizde ÖZEL ÖĞRENCİ BARINMA HİZMETLERİ konusunda tüketici haklarını anlatacağız. Bu makaleyi okuduysanız, olumlu/ olumsuz görüşlerinizi yorumlarda mutlaka belirtiniz. Sizlerin daha iyi anlayabilmesi için, makalenin formatı (yazılışı, anlatım biçimi vb.) konusunda da fikirlerinizi önemsiyoruz.
Kamu yararına dernek statüsünde olan TükoDer her zaman yanınızda...
Sorularınız için;
Salı-Çarşamba-Cuma günleri 10.30:16.30 saatleri arasında 4454487-4456700 numaralı telefonlardan ulaşabilir, [email protected] e-posta adresine yazabilirsiniz.
TükoDer Bilgi Platformu (İzmir) kullanıcı adıyla facebook, Instagram, Twitter, Linkedin hesaplarımız üzerinden siz tüketicilere hizmet vermeye devam etmekteyiz, bizi takip ediniz...